Teranga

Teranga is een typische Senegalese term vanuit de Wollof taal, die staat voor gastvrijheid, kameraadschap, vriendelijkheid en tolerantie. Teranga staat voor mijn tijd in Senegal.
Waarom zou ik de plek die mij met open armen ontvangt al gedag zeggen? Natuurlijk zijn er genoeg redenen om verder door te reizen, maar nu nog niet. Senegal laat mij nog niet los.
Het Djembé huis loopt leeg, de groep is weg, maar Mieke is aangekomen! Haar aankomst is een paar dagen vertraagd, maar het is een warm wederzien! We vertoeven onze eerste dagen ontspannen aan het strand. We maken fijne wandelingen over het strand om te kletsen, veel bij te kletsen. En genieten van muziek en thee. Attaya music in Sobo Bade, de ontspannen, creatieve, muzikale broedplek in het dorp waar ik graag de muzikanten op zoek die ik ken van de djembélessen.

Als we verder reizen, reizen we samen met mijn djembéleraar Tarang en zijn vriend en djembéspeler Saliou. We bezoeken eerst de familie van Tarang in Dakar, de familie Cissokho. Dat Tarang een muzikaal wonder is die kan zingen, dansen en de djembé, doundoun, ballafoon, kora, bongo etc etc kan bespelen, dat wist ik. Dat zijn familie een grote muzikale familie is, waarvan een deel voor carrière naar Amerika en Europa is vertrokken, wist ik ook. Maar als we het familiehuis bezoeken, zie en hoor ik pas echt hoe het leven van deze mensen om muziek draait.
De familie Cissokho is een grote familie, van 20 broers en 3 zussen, de half broers en zussen nog niet eens meegeteld. We blijven dan ook maar kennis maken met familieleden, vooral broers, veel broers. Mama Cissokho ontvangt ons met open armen en zegt dat haar huis voor ons open staat. Het familiehuis is een plek vol mensen, vol energie, drukte, chaos, warmte, vrolijke kinderen en muziek. Constant muziek. De hele ochtend, middag, avond en nacht zijn we omgeven door muziek. Deze familie heeft de muziek in hun bloed zitten. Het instrument de kora, het geluid waar ik zo verliefd op ben geworden, werd bespeeld door vader Sissokho (inmiddels overleden). Die een groot kora speler in Senegal was en de 'King of the Kora' genoemd werd. Deze kwaliteit heeft hij overgebracht op zijn zoons. Wanneer er kora wordt gespeeld, zingen de kinderen. Wanneer er djembé wordt gespeeld, dansen de dansers. Muziek is iets om te delen, te voelen, te ervaren. We voelen ons hier welkom, er wordt goed voor ons gezorgd. We moeten eten, elke keer weer eten. Samen zitten we op de grond om een grote schaal met een Senegalese maaltijd. En we slapen bij de Cissokhos, we worden opgenomen als een onderdeel van de familie. Ik leer hier dat ook als je geen bloedverwanten bent, je toch familie bent. Of wanneer je broer een kind heeft, het ook jouw kind is. Dat maakt het ingewikkeld als ik de Cissokho familie probeer uit te puzzelen en ik weer eens niet begrijp wat de verhoudingen zijn. Maar het is vooral mooi. Mensen hebben een groot hart hier. Het familiehuis barst van de energie.

In de carrapid reizen we met familie en vrienden door de chaos en drukte van Dakar, onderweg naar een groot feest wat zich op straat bevindt en waar de Cissokhos zullen optreden. De bezoekers zijn uitgedost in de meest prachtige kledij en laten hun swingende dansmoves zien. De muzikanten geven zoals altijd alles om er een muzikaal spektakel van te maken. Op de weg terug in de carrapid blijkt het nog niet alles te zijn geweest. Ook in de carrapid wordt er nog gedrumd, gezongen en gedanst en de carrapid swingt erover.

Na Dakar reizen we met zijn vieren door naar St. Louis in het noorden van Senegal. Het is een lange stoffige smog weg met niet meer dan af en toe een grijs stadje langs de weg. Toen ik er met Mieke aan de telefoon over sprak om onze reis plannen aan te passen en ze naar Senegal zou kunnen komen, vertelde ik haar dat het hier zo mooi is. Vervolgens keek ik twijfelachtig om mij heen. Ik zag vervallen huizen, droogte, files, afval op de straat alsof het een vuilnisbelt is. Senegal heeft prachtige plekken, maar dit is het andere gezicht van Senegal. Senegal is vooral zo mooi van innerlijke schoonheid.

In St. Louis worden we ontvangen bij zus Fatoe en haar kinderen. Ook hier bestaat de gastvrijheid uit een bedje, veel eten en constant muziek om ons heen. Terwijl Fatoe kookt, wat ze bijna de hele dag doet, zingt ze. Ik help haar een beetje koken en leer Ataya thee zetten. St. Louis is een koloniaal stadje. Naast prachtig gekleurde koloniale gebouwen, zie ik de vervallen huizen en de chaos van het stadje. De talloze gekleurde vissersboten. De krotten auto's en paard en wagen sjokken langs. De auto's volgeladen met stokbrood. En altijd de kleurrijke fruitstalletjes langs de weg. Wat doen we hier eigenlijk? Niet veel. We leven het Senegalese leven. We maken een wandeling, slenteren door de stad. We zingen en maken muziek in de studio bij Fatoe haar huis. Waar later een prachtig lied voor mij wordt gezongen en opgenomen. We bezoeken de koraschool en een koralesje bij een van de broers. Mieke 'Boulangerie' haalt elke ochtend stokbrood bij de bakker. En we brengen graag een bezoekje aan het tankstation, één van onze favoriete bezigheden. De enige plek waar we een lekkere bounty kunnen kopen.

Na St. Louis reizen we, na een kort familiebezoek in Dakar, door met Bamba, een van de andere Sissokho broers. We krijgen elke keer een bodyguard mee, zowel wanneer we een wandeling maken, een taxi pakken of op reis gaan. Het maakt het reizen zoveel makkelijker, veiliger en het is gezellig. We reizen naar het zuiden van Senegal, naar de Casamance, het gebied waar ik zulke mooie verhalen over gehoord heb. Het is een lange nachtelijke rit en een interessante grensovergang voordat we door Gambia reizen. Als we aansluiten bij de rij met auto's die wachten tot de grens open gaat, word ik slaperig en verrast wakker. Ik zie een kampvuur, kleine wandelende winkeltjes, geiten op het dak, een logeerpartij van mensen die hun matras op de grond hebben uitgespreid en ik hoor luide muziek. Als ik me afvraag waar onze chauffeur is en ik vervolgens gestommel op het autodak hoor, lach ik in mezelf en realiseer mij dat hij zijn logeerpartij op het dak houdt. Heel wat stempelstops en paspoortcontroles verder reis ik slapend Gambia door om even later weer Senegal in te rijden. Gambia is momenteel niet slapend en de dagen nadat wij door Gambia gereisd zijn wordt er een negatief reisadvies afgegeven. Door de presidentsverkiezingen en de weigering van de voormalig president om op te stappen heerst er onrust in Gambia, zijn alle 1600 Nederlanders teruggehaald naar Nederland en trekken vele Gambianen tijdelijk naar Senegal.

In Ziguinchor wacht ons wederom een slaapplekje bij de familie Sissokho. We worden met open armen en een grote glimlach ontvangen door oom Aliou. Er wordt gezorgd voor een bedje, een maaltijd, een emmertje water om te douchen en het belangrijkste; het gevoel dat we welkom zijn. Het is basic, maar het is genoeg en ik wen er aan. Het gat in de grond waar ik 's nachts in het donker probeer te plassen, de kip die over het erf scharrelt en even later zonder kop in de keuken ligt, de kakkerlakken in de douche terwijl ik een bakje koud water over mezelf heen gooi. Het went, zelfs het gegil van Mieke als ze een kakkerlak tegen komt went.
Er is weinig reden om in het plaatsje Ziginchor te stoppen, behalve dat het dient als tussenstop en rustplek voordat we verder de Casamance in rijden. Toch is het fijn hier. En het is heet, heel heet. Dus veel doen we niet met het kleine beetje energie wat we in ons lijf hebben. Ik hou ervan een beetje door de stad te slenteren, praatjes te maken op de markt en uiteraard een bezoekje te brengen aan het tankstation voor een koud colaatje. Ik hou ervan mij onder de familie te begeven. Het voelt dan ook elke keer weer als een afscheid als we door reizen, dit keer door naar een toeristisch plaatsje aan de kust.

We reizen door de Casamance naar Cap Skirring. De Casamance is zoveel groener dan het dorre Senegal wat ik tot nu toe voornamelijk gezien heb. Cap Skirring is een heerlijke plek aan het strand waar we onze zon, zee, strand vakantie houden. We zwemmen, eten, zwemmen en eten. Daarnaast word ik elke keer weer aangetrokken door de muziek die ik 's avonds op het strand aan het kampvuur hoor. We dansen en ik speel de djembé. Of ik word aangetrokken door de vrolijke geluiden van een groepje Senegalezen die met z'n allen om een tafel oesters, zitten te kletsen, oesters breken en een lekkere maaltijd bereiden. Uiteraard word ik uitgenodigd om mee te kletsen en eten en zo eet ik voor het eerst van m'n leven oesters.
Vanaf Cap Skiring maken we een mooie boottocht naar verschillende eilandjes, waaronder Ile de Karabane. Na de boottocht eten we een lekker visje en maken een wandeling. Het leven lijkt hier bijna stil te staan. En het doet mij ook stil staan. Naast de prachtige tijd die we hier hebben in Senegal, is er (moeilijk voor te stellen) ook soms stress. In dit geval stress om ons Ghana visum, om de tientallen telefoontjes die ik inmiddels gepleegd heb naar diverse ambassade, alle mailtjes die ik verstuurd heb en alle verschillende reisplannen die we in ons hoofd gemaakt heb. Ik ben af en toe een halve Afrikaan met mijn houding dat het wel goed zal komen. Maar waar we uiteindelijk zullen aankomen blijft een verrassing. Op dit eiland voel ik geen stress, hier sta ik stil omdat de tijd hier stil staat.

Zolang we nog niet terug naar Dakar kunnen omdat we Gambia niet door kunnen reizen, hebben we reden genoeg om in de Casamance te blijven. We reizen naar het vissersplaatsje Karabane. Het is een warme rit, warm van de snikhete zon, de benauwde wind en de knusheid in de auto. Ik moet lachen, elke keer als Mieke bij aankomst tegen mij zegt: 'Zijn we er al? Ik zit nog zo lekker.' Tijdens deze ritjes is er niets anders dan een krappe zitplek en Afrika wat aan ons voorbij zoeft. Meer dan dat heb ik dan niet nodig om mij gelukkig te voelen.
We komen aan in Karabane en ploffen neer bij een strandtentje waar we in gesprek raken met een aantal Gambianen in de 'Gambian corner' zoals zij het noemen. Gezellig die Gambianen, minder gezellig dat ze hun land uit zijn gegaan vanwege onrust daar. Als we te moe zijn om nog verder het strand over te wandelen op zoek naar een slaapplek, krijgen we het koepeltentje van de strandtent eigenaar aangeboden. Senegalese gastvrijheid. Ook in Karabane gaan de dagen op Senegalese wijze voorbij. We wandelen, we kletsen, we maken muziek, we drinken thee bij mensen thuis en dit herhaalt zich.

Het laatste nieuws vanuit Gambia is dat de president is vertrokken. Wij kunnen de grens passeren en gaan terug naar Dakar. Het is een warm wederzien met onze familie. En tegelijkertijd is het een afscheid, want we gaan vertrekken. Aangezien Ghana ons niet wil hebben, reizen we door naar Burkina Faso. Hoewel ik me afvraag of Burkina Faso ons wel wil hebben. Op de vroege ochtend in het donker onderweg naar het vliegveld staan we onze taxi uit te graven en aan te duwen, omdat die zich heeft vast gereden in het zand. Toch nog op tijd aangekomen op het vliegveld willen diverse douaniers ons niet visumloos naar Burkina Faso laten vliegen. Maar uiteindelijk praten we ons zelf er toch door heen.

Ik denk aan de wensboom van een aantal weken geleden. En ik denk aan de goede tijd die ik heb gehad in Senegal. Ik ga het hier missen. Maar het is goed. Het is tijd voor een nieuw avontuur. Dankzij mooie lieve mensen heb ik de Senegalese cultuur leren kennen, waar ik dankbaar voor ben. Ik heb geleerd over het Senegalese leven, over familiebanden, over muziek, over gastvrijheid, over samen delen en voor elkaar zorgen. Teranga.

Tot ziens mooi Senegal, tot ziens familie.

Liefs Lieke
En ook een knuffel van Mieke