Wanderer wandering

Nadat we de Burkinabe-Ghanese grens over gesmokkeld zijn, verblijven we eerst een nacht in Navrongo. We worden hier rondgeleid door de Ghanese Collins, brengen een bezoek aan zijn huis, zijn school en eten bij lokale restaurantjes. Het is een verademing om weer Engels te kunnen praten en te begrijpen wat er op de menukaart staat. Collins laat ons kennis maken met Ghanese gastvrijheid, waar we de komende tijd nog veel meer van zullen genieten en leren.

Onze tweede stop is Tamale, waar we Zakaria bezoeken. Zakaria (een vriend van een vriendin van mij) stelt zijn huis voor ons open en zo hebben we een tweede thuis in Ghana. Tamale is een grote drukke chaotische stad, maar toch geniet ik ervan. We verblijven in een rustig buurtje en ik voel me hier thuis. Zakaria is een inspirerende man die veel doet voor de communities, waar de faciliteiten beperkt zijn. Hij laat ons de scholen zien die hij heeft opgestart. Waarvan één school tot nu toe bestaat uit een rieten dak, een brandend hete zon, een aantal stoelen en banken, een vrijwilliger als leraar en honderd jonge schoolkinderen. In de communities leert Zakaria de mensen, voornamelijk vrouwen, om geld te sparen, te investeren en te bouwen aan een toekomst. Het is interessant om bij de bijeenkomsten aanwezig te zijn en te zien hoe blij de vrouwen zijn die leren onafhankelijk te worden en hier steun bij te krijgen. Tevens word ik in elk dorp uitgenodigd om te komen slapen of wonen. Zo heb ik inmiddels ook mijn derde, vierde en vijfde thuis in Ghana.

Zoals we onze tweede dag in Burkina Faso al van de partij waren bij een bruiloft, zo zijn we onze derde dag in Ghana al bij een begrafenis aanwezig. In Nederland ben ik nog nooit op een begrafenis geweest van de vader van de vrouw van een vriend van een vriend. De uitnodiging voor de begrafenis voelt dan ook een beetje ongepast, maar op het moment dat ik op de begrafenis ben merk ik dat het niet ongepast is. De chief van het dorp is overleden. De begrafenis is één groot spektakel, waar de dode wordt geëerd en het leven wordt gevierd. En met hoe meer mensen daarvoor gedanst en gezongen wordt, hoe beter. Het hele dorp loopt uit en het is een indrukwekkend en overweldigend samen zijn. Het voelt alsof ik terug in de tijd ga. Ik kan mij herinneren dat ik vroeger eens met mijn moeder naar een Afrika tentoonstelling in het Tropenmuseum ben geweest. Hier lijkt het alsof het Tropenmuseum tot leven komt. De begrafenis is vol van tradities en ik barst dan ook van de vragen. Er is speciale kledij, opzwepende begrafenis muziek, er zijn dansende paarden, warriors met geweerschoten en er wordt ter traditie drie maal om het huis gedanst en gelopen. Wanneer het donker wordt is het spektakel voorbij en is het in dit dorp zonder elektriciteit ook direct pikkedonker.
Zoals altijd word ik aangetrokken door de traditionele muziek, de drums, de ritmes. Wanneer ik die hoor volg ik mijn oor om de muziek te vinden en in mij op te nemen. Zo beland ik een aantal dagen later weer op een begrafenis, waar ik wederom erg welkom ben om mee te komen zingen en dansen. Funeral fun. Het is mijn nieuwe favoriete bezigheid.

Ik word steeds slechter in afscheid nemen en ik vind het moeilijk om ons fijne thuis bij Zakaria achter te laten. We stappen in de tro-tro, dit zijn de volgepakte Afrikaanse mini busjes, en ik pink een traantje weg. Die middag komen we aan in Nokranza, waar we het hand-in-hand project bezoeken en hier ook verblijven. Het project is een leefgemeenschap voor kinderen met een verstandelijke beperking. In Ghana wordt een handicap vaak in verband gebracht met ‘kwade geesten’ en om die reden worden kinderen regelmatig in de steek gelaten. Bij hand-in-hand krijgen de kinderen een veilig onderdak, goede verzorging en veel liefde. Het project is opgezet door de Nederlandse Ineke Bosman, omdat zij de grote nood van deze kinderen zag.
Ineke is een gedreven persoon en is samen met haar man een fascinerende stel. We maken kennis en hebben mooie gesprekken over Afrika, over idealen, over dromen en angsten. De 81 jarige Bob zingt voor ons en zo staan we samen met hun gehandicapte zoon Kwame te dansen in huis. Ik vertel Ineke dat ik een 'sucker in saying goodbye' ben. Waarop ze mij zegt dat dat een mooie eigenschap is die ik vooral niet moet veranderen. Deze dagen leren we het project en de medewerkers en bewoners beter kennen. Ik ben onder de indruk van het fantastische werk wat hier wordt neer gezet. En ik ben onder de indruk van alle kids die mij constant om de hals vliegen om met mij te knuffelen. Voor meer informatie: www.operationhandinhand.nl.

De grootste markt van West Afrika is in de stad Kumasi. En aangezien ik nooit genoeg krijg van het struinen over de Afrikaanse markten, wil ik ook hier graag rond struinen. Kumasi lijkt wel één grote markt. Ik hou ervan me hierin onder te dompelen. Door de drukte en chaos lopen zonder te weten waarheen. De weg kwijt raken en de tijd vergeten. En ondertussen vol verwondering kijken naar al het onbekende wat ze hier verkopen. Ik zie slakken, krabben, varkenspoten en -neuzen en nog veel meer wat mijn neus niet kan verdragen en mijn ogen nooit eerder gezien hebben. Wanneer we genoeg hebben van deze wir war van spullen en mensen ploffen we neer op een stoepje bij een lampenwinkel. De chaos loopt aan ons voorbij en zo kan ik nog uren zitten kijken.
Zoals wel eens gebeurd als je op de bonnefooi reist, was het in deze grote onbekende stad lastig om een betaalbaar fatsoenlijk hotel te vinden. We slapen in een muffe donkere hotelkamer en hoe langer ik hier verblijf, hoe smeriger en guurder ik het vind worden. Als ik de volgende ochtend om zes uur wakker word pak ik m'n spullen om te vertrekken. Mieke schrikt wakker en is bang dat ik haar alleen zal achter laten. En zo staan we om half zeven op straat, Mieke half slaapwandelt en gaan we onderweg naar onze volgende bestemming.

Lake Bosumtwi is een mooie rustgevende plek waar we bijkomen van de chaos van de stad. Het enige wat we hier doen is lezen en zwemmen. Het is hier vredig, mooi en rustig. Het enige wat ik hoor zijn de geluiden van de natuur. Ik hou van die onverwachts mooie plekken, waar je kunt ontsnappen aan de drukte van de stad.

Inmiddels heb ik geen eindeloze reistijd meer, terwijl er altijd nog eindeloos veel meer te zien is in Afrika. We maken een lange rit met de bus naar de kust toe, we zijn toe aan zon, zee en strand. Ongeveer 86% van de Ghanese bevolking is Christen en om het geloof kun je echt niet heen. In de bus wordt er enthousiast, luidruchtig en uitgebreid uren gepredikt door de priester die mee reist. En ondertussen kijk ik naar buiten en vermaak ik mij met de namen van de shopjes: ‘God is wonderful tea shop’, ‘Clap your hands for God barbershop’, ‘Hope in God weekly lotto’. In Busua bestaan onze dagen uit zwemmen, zonnen, wandelen, schelpen zoeken, zwemmen, zonnen etc.

Vervolgens reizen we door naar Elmina. We lopen de canopy walk over veertig meter hoge touwbruggen boven het Kakum National Park. Ik loop negen bruggen, hoogtevrees –Mieke is dapper en wiebelt ook drie bruggen over. De volgende dag bezoeken we Fort Sint George en Cape Coast Castle, gebouwd door de Portugezen en de Britten, maar ook beheerst door onder andere de Nederlanders. Een geschiedenis waar we niet trots op kunnen zijn. Zoals bij de meeste forten aan de Goudkust dienden ook deze plekken als gevangenis voor Afrikanen die als slaaf verkocht en getransporteerd werden naar voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika. In de kelders brachten zij soms maanden in embarmelijke omstandigheden door in afwachting van de verscheping. In de donkere warme vochtige cel wordt de deur gesloten, zodat wij kunnen voelen hoe de mensen zich hier gevoeld moeten hebben. Maar dat moet zo verschrikkelijk zijn geweest, dat dat onmogelijk is. Aan de sfeer die hier hangt is te voelen dat er afschuwelijke dingen gebeurd zijn en dat mensen op niet-menselijke wijze behandeld zijn. De ‘door of no return’ is de pijnlijk confronterende plek waar de mensen de schepen werden ingeladen en vanaf dat moment hun afkomst, hun familie, hun naam, hun identiteit, hun toekomst, hun alles voor altijd verloren. Het mooie aan deze plek vind ik dat het er is om deze verschrikkelijke tijd en plek niet te vergeten, de mensen die verscheept zijn niet te vergeten en ervan te leren.

In Nederland heb ik een artikel gelezen over psychiatrie in West-Afrika, over de onwetendheid, over de angst voor deze ‘bezeten’ mensen en over de verschrikkelijke manier waarop zieke mensen aan een boom worden vastgeketend. Ik wil hier graag meer over weten en leren. Vlakbij Elmina is het Ankaful Psychiatric Hospital, waar ‘mijn Ghanese psychiatrie collegae’ mij een rondleiding gaven, de andere kant van de psychiatrie in Ghana hebben laten zien en waar we onze kennis hebben uitgewisseld. Ik schrik van de basic faciliteiten, van de slaapzalen met dertig bedden, van de separeer. En ik ben onder de indruk van de professionele zorg en vooral van de liefde en passie waarmee de mensen hun werk doen. Ik leer een man kennen die geen identiteit heeft, geen naam, geen familie, verward op straat gevonden. Ik maak een praatje met hem terwijl hij een onbekende taal spreekt en hij lacht en straalt. Een andere vrouw maakt met mij het plan om samen appelbomen te planten. Weer iemand anders vertelt mij vol enthousiasme allerlei feitjes en weetjes over de Ghanese geschiedenis. En een gespannen jongeman zegt Mieke te zullen vermoorden in haar slaap. Tijd om weer te vertrekken, na een intrigerende dag.

Wederom besluiten wij een lange reis te maken, om de prachtige Volta Region te bezoeken. De rit is langer dan verwacht en in het donker komen we aan in het stadje Hohoe. Francis, de man waar ik de afgelopen uren mee heb gesproken in de bus, biedt ons een slaapplek aan in zijn huis en omdat dit direct goed voelt besluiten we hierop in te gaan. Hij blijkt een engel op onze schouder te zijn, als Miek diezelfde nacht met bijna 40 graden koorts erg ziek blijkt te worden. Francis werkt als professor bij het ziekenhuis en trommelt op zondagochtend zijn collega arts op. Terwijl Miek met antibiotica en koorts in bed ligt doen Francis en ik boodschappen op de markt en staan we de hele middag samen in de keuken te koken en kletsen. Verse juice, Afrikaanse pindasoep met vis en rijstballen, bananen pannenkoeken. Dit is een van de redenen waarom ik zo van Afrika hou. Dit is gastvrijheid. Vertrouwen. Kennismaken.
Als Mieke denkt wat te zijn opgeknapt gaan we naar de Wli waterval. Na een hike van een half uur lijkt Mieke zelf wel een waterval van al het zweet en besluit ze om te keren. Ik maak de hike van zes uur af en word beloond met een verfrissende duik bij de waterval. Waarom heb ik bij dit soort plekken altijd het gevoel alsof ik in de Efteling beland ben? Het is sprookjesachtig mooi. Alleen de elfjes ontbreken nog.
We hebben met Francis nog regelmatig gelachen om het feit dat hij ons laat in de avond een donkere straat in reed naar zijn huis. Op zulke momenten leer ik op m'n gevoel te vertrouwen, aanvoelen of het goed is, veilig, gepast. Ik geloof dat mensen op je pad komen met een reden. Francis heeft mij nog een stukje van Afrika gegeven wat ik zo ga missen.
Onze laatste stop is Kokrobite. Eerst mogen we nog even genieten van eindeloos lange hete uren wachten op het busstation, niet eerder vertrekken voordat de bus vol is, stoffige wegen vol gaten, maaltijden die bestaan uit streetfood snacks en muziek zo luid dat m’n oren er pijn van doen. Ga ik ook dat missen? Misschien zelfs dat! Maar een tussenstop in Accra verblijdt ons met een pizza bij de Pizzahut en de aankomst in Kokrobite verblijdt ons met strand. We vieren vakantie in onze vakantie met lekker eten, een borrel en elke ochtend, middag en avond een duik. Om onze vakantie in onze vakantie goed af te sluiten vertoeven we onze laatste dag in een luxe hotel in Accra bij Ente (een Amsterdamse vriend). Hij is hier voor werk en smokkelt ons het luxe hotel binnen.

En dan is het tijd om afscheid te nemen van een mooie reis. Tijd om afscheid te nemen van Afrika. Afrika geeft mij een gevoel wat ik bijna niet kan omschrijven. Maar hopelijk heb ik hier toch een beetje kunnen delen over al het moois wat Afrika te bieden heeft en mij gegeven heeft. Het is tijd om de mooie herinneringen mee te nemen en te koesteren.

Dag Kenia, met je tropische stranden en eindeloos savannah.
Dag Tanzania, met je machtig mooie trotse berg, die ik met trots heb beklommen tot het dak van Afrika.
Dag Rwanda, met je duizenden groene heuvels en je warme ontvangst.
Dag Senegal, met je prachtige muziek, die mij elke keer weer ontroerde.
Dag Burkina Faso, stoffig warm maar toch zo fascinerend.
Dag Ghana, bedankt voor alle engeltjes op mijn schouder en elke keer weer een nieuw Ghanees thuis.
Dag Afrika!

Liefs Lieke